کدام خاک برای کشاورزی مناسب است چرا ؟

کاشت درختان و محصولات کشاورزی در روزهای پایانی فصل زمستان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نکته بسیار مهم و اساسی برای کاشت درختان و محصولات زراعی توجه به نوع خاک و انتخاب خاک مناسب می باشد.

توجه کردن به شرایط اقلیمی منطقه یکی از عوامل بسیار تاثیر گذار در رشد گیاهان مخصوصا انواع درختان است. علاوه بر نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی باید به نوع خاک منطقه کشت و کود مناسب توجه شود.مثلاً در مناطقی که خاک آن‌ها از نوع خاک‌های رسی و شنی است، باید از ترکیب این خاک‌ها به همراه آهک و کود حیوانی مناسب استفاده کرد.

چگونگی تشکیل خاک

خاک ابتدا با سرعت کم و به صورت سنگ ساخته می شود و بعد از ان به دلیل فرسایش و قرار گرفتن در نزدیکی روی زمین به صورت ذرات کوچک در میاید. مواد آلی هم با مواد غیر آلی ترکیب می شوند تا خاک ایجاد شود.

مکانی که خاک ها در آن تشکیل می شوند اگر شیب تند داشته باشد سبب جابه جایی مواد تشکیل شده به کمک اب های جاری و انتقال به محل دیگر می شود. که این شستشو مواد به کمک آب های جاری سبب کاهش میزان مواد معدنی و آلی خاک ها می شود و در منطقه خاک خوب با کیفیت عالی و مناسب برای کشاورزی تشکیل نخواهند شد ولی اگر در محل های صاف و مسطح خاک تشکیل شود مواد خاک جابه جا نمی شود فرصت کافی وجود داشته و فعل و انفعالات به صورت کامل انجام می پذیرد.

چه خاکی مناسب کشاورزی است

خاک مناسب کشاورزی خاکی است که دارای ویژگی های زیر باشد:

• حاصلخیز: خاک حاصلخیز حاوی مواد مغذی مورد نیاز گیاهان است. این مواد مغذی شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و آهن می شوند.
• زهکشی مناسب: خاک باید دارای زهکشی مناسبی باشد تا آب اضافی از آن خارج شود. آب اضافی در خاک می تواند باعث پوسیدگی ریشه گیاهان شود.
• تخلخل مناسب: خاک باید دارای تخلخل مناسبی باشد تا هوا و آب به راحتی در آن جریان داشته باشند.
• pH مناسب: pH خاک باید در محدوده مناسب برای رشد گیاهان باشد. pH خاک بین 6 تا 7 برای رشد اکثر گیاهان مناسب است.

خاک مناسب درخت سیب

درخت سیب از جمله درخت‌هایی است که در مناطقی با آب‌وهوای مرطوب رشد بهتری دارد. خاک مناسب برای رشد این درخت از ترکیب خاک رس به همراه شن است که برای بهتر کردن آن باید از مواد آلی و انواع کودهای دامی استفاده کرد. اگر خاکی که در آن درخت سیب کاشته می‌شود، ضعیف باشد، نه تنها رشد شاخه‌ها و برگ‌ها بسیار کم می‌شود بلکه ریزش میوه‌ها زیاد می‌شود و برگ درخت رو ب زردی می رود. همچنین ضعیف بودن خاک بر روی اندازه میوه درخت و میزان محصول قابل برداشت نیز بسیار تأثیر گذار است.

خاک مناسب درخت گلابی

خاک مناسب جهت کشت درخت گلابی خاکی است که میزان آهک آن زیاد است. این درخت در خاک‌های رسوبی رشد مناسبی دارد. هرچه قابلیت نفوذ آب و مواد معدنی در قشرهای زیرین خاکی که در آن درخت گلابی کاشته شده است، بیشتر باشد، کیفیت باربری درخت بالاتر و بهتر خواهد بود.

خاک مناسب درخت انگور

خاک مناسب برای کاشت درخت انگور، خاک‌های عمیق، سبک و حاصلخیز است. این درخت اگر در خاک‌های شنی کاشته شود، محصول بیشتری خواهد داشت.

خاک مناسب درخت مرکبات

زمین‌هایی که دارای خاک شنی – رسی و یا رسی- شنی هوموس دار هستند، مناسب‌ترین بستر برای کاشتن درختان مرکبات هستند. برای غنی‌تری کردن بستر  باید از انواع کودهای شیمیایی و یا کود سبز به همراه کود دامی استفاده کرد. توجه به شرایط اقلیمی و انتخاب ارقام مناسب با منطقه کشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

خاک مناسب درخت هلو

خاک مناسب برای کاشتن درخت هلو خاکی است که قابلیت نفوذ بالایی داشته باشد. نکته مهم برای کاشت درخت هلو این است که این درخت بهتر است در زمین‌ها و اراضی که خاک سبکی دارند کاشته شود.

خاک مناسب درخت زیتون

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد درخت زیتون، توانایی رشد در خاک‌های ضعیف است. البته خاک‌هایی که درخت زیتون در آن کاشته می‌شود باید از نوع خاک‌های با قدرت نفوذ بالا باشد. افزودن میزان معینی از آهک به بستر درختان زیتون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

علل و عوامل فرسایش خاک

علت های زیادی برای پایین آمدن کیفیت خاک در طول زمان وجود دارد اما بافت و کیفیت خاک دو موضوع متفاوت هستند. بافت خاک را می توان کنترل کرد و با در نظر گرفتم میزان ماسه، رس، لوم و سنگریزه قابل بررسی هستند. خاک شنی قادر به حفظ مواد مغذی نیست پس باید مواد آلی به آن اضافه شود. خاک های سیلتی و لومی برای رشد بسیار مناسب هستند و نیاز به رسیدگی کمتری دارند. خاک رس می تواند سبب کاهش میزان هوادهی و ایجاد مشکل برای گیاه شود که بهترین راه حل اضافه کردن مقدار زیادی مواد آلی در فصل پاییز در هر سال به آن است.

بدترین نوع خاک ، خاک گچی است چون دارای پی اچ بسیار قلیایی است و سبب کاهش مواد معدنی می شود. بهترین روش برای اصلاح این خاک اضافه کردن مواد آلی برای بهبود مواد مغذی و نگه داشتن اب است. خاک نامناسب به دلیل لقاح نامناسب، کاشت محصولات خاص و کاهش میزان آب و یا باران زیاد باشد. خشکسالی و تجزیه مواد مغذی مانند نیتروژن ، فسفر، بور و پتاسیم سبب می شود که ریشه گیاهان دچار مشکل شود. سیل و بارش باران هم سبب شسته شدن و خروج مواد مغذی از خاک می شود و کیفیت خاک را پایین می اورد.

تقسیم بندی خاک ها به منظور اصلاح آن

خاک رسی

ذرات رس دارای قطری بسیار کوچک می باشند و در حدود پنجاه درصد خاک را تشکیل می دهند. خاک های رسی به دلیل اینکه بسیار ریز هستند به خاک های سرد معروفند و در برابر رشد گیاهان مقاومت زیادی دارند و رشد آن ها را محدود می کنند.

خاک های سیلتی

پنجاه درصد این خاک ها متشکل از ذرات سلیت است و بر اساس اینکه ناخالصی مانند ماسه، رس و … با خود دارند که به خاک های سیلتی ماسه ای یا سیلتی رسی معروف هستند .

خاک های ماسه ای

این خاک ها بیشتر از هفتاد و پنج درصد ماسه شکل گرفته اند، قطر نسبتا بزرگی دارند و بر اساس اندازه دانه ها به خاک های ماسه ای درشت، متوسط و ریز تقسیم می شوند . حضور رس سبب تغییر خاصیت خاک های ماسه ای می شود و این نوع خاک آب را بیشتر در خود نگه می دارد تا خاک های ماسه ای که رس ندارند.

خاک های اسکلتی

خاک های اسکلتی خاک هایی هستند که حدود هفتاد و پنج درصد از ان را دانه هایی بزرگ سنگ و شن  و ریگها شکل می گیرد، این خاک ها، آب را به مقدار زیاد از خود عبور می دهند و همیشه خشک هستند.

خاک لوم

خاک لومی شرایطی بین دو خاک سبک و سنگین دارد. و دارای ترکیبی مناسب از شن و خاک رس و سیلت است. در خاک لومی سبک آب بیشتری را در خود نگهداری می کند. حاصل خیزی خاک های لوم در حالت مطلوب و مناسبی است به همین علت حضور میزان بالای شن تخلخل خاک را بالا می برد. خاک مناسب کشاورزی ، خاک لومی است. به دلیل اینکه توانایی لازم برای حفظ رطوبت و مواد مغذی را در درون خود دارد و تعادلی از هر سه نوع مواد خاک یعنی ماسه ، رس و سیلت را دارا است.

خاک آلی

خاکی که حداقل دارای بیست درصد ماده آلی باشد خاک های الی گفته می شود. بیشترین مواد تشکیل دهنده خاک ها ، مواد معدنی هستند. در مناطق غرقابی به دلیل حضور بالای مواد آلی که حتی به بیش از هشتاد درصد می سد خاک های الی گفته می شود. این خاک ها منبع خوبی برای افزایش مواد آلی در خاک های معدنی هستند و با نام تورب یا پیت گفته می شود. و نیاز چندانی به مواد آلی مثل هیومیک اسید بای تامین مواد الی ندارند. از انواع خاک آلی می توان به  پیت ماس ، کوکوپیت ، خاک برگ اشاره کرد. خاک های آلی به علت حضور مواد الی م جز خاک های مناسب کشاورزی و کشت گیاهان است.

 پیت ماس

خاک  پیت ماس از پوسیده شدن و تجزیه خزه اسفاگنوم در شرایط بی هوازی و بدون حضور اکسیژن طی چندین هزار سال به دست میاید. این نوع خاک در باتلاق های جنگل های پر بارش پیدا می شود.  پیت ماس به عنوان یک ماده ارگانیک برای جوانه زنی و رشد گیاهان است.  پیت ماس به غیر از داشتن ماده آلی فراوان می تواند با اضافه کردن آن به خاک های شنی با بالابردن خاصیت چسبندگی خاک و در نتیجه افزایش قدرت نگه داری آب در این نوع خاک ها شود. و از طرفی اگر  پیت ماس را با خاک سنگین مخلوط شود سبب سست شدن و بالارفتن میزان تخلخل این نوع خاک ها می شود. که به رشد بهتر ریشه کمک می کند.  پیت ماس خاکی مناسب برای کشت گیاهان است.

کوکوپیت

کوکوپیت تشکیل شده از پوسته میوه نارگیل است از این ماده برای سبک کردن خاک های سنگین استفاده می شود. دارای جذب بالای آب است و بستر کاشت مناسبی برای قلمه ها و جوانه زنی و کشت بذر به وجود می اورد.

مزایای استفاده از کوکوپیت

• تخلخل هوای عالی
• رشد سریع ریشه
• کاهش مصرف سموم
• قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی

خاک برگ

این نوع خاک از پوسیده شدن و تجزیه بقایای گیاهان مثل برگ ، ساقه و کاه و کلش بدست میاید. کیفیت خاک برگ بستگی به مواد اولیه ای دارد که خاک برگ از آن تولید می شود. از این نوع خاک معمولا در کشت گیاهان آپارتمانی استفاده می شود.

طبقه بندی خاک

از نظر ژئومورفولوژی خاک ها به دو دسته درشت دانه و ریزدانه تقسیم می شوند ولی از نظر علم خاک شناسی خاک ها به سه دسته درشت بافت مانند خاک های شنی ، متوسط بافت مانند سیلت و ریزبافت مانند خاک های رسی طبقه بندی می شوند.