درختان گرمسیری کدامند

گیاهان مقاوم به گرما در شرایط اقلیمی در کنار کویر و ارتفاع کم از سطح دریا ایجاد می شود. در این نوع اقلیم رطوبت همواره و میزان بارندگی سالانه بسیار کم است. برای کاشت درختان یا ایجاد فضای سبز باید علاوه بر انتخاب درست گیاه برای کاشت به نوع قرار گیری درختان توجه شود تا سبب خنکی هوا و کاهش میزان تبخیر خاک گردد.

در این نوع اقلیم کاشت گیاهان با محدودیت اب و کود همراه است پس ابتدا کاشت در فضای محصور پیشنهاد می شود و یا به کمک برخی درختان این فضا را برای کاشت باید فراهم کرد. درختی که در جنوب و مناطق گرمسیری یافت میشود شهربانو چیست! کاج و سرو یا کاشت بوته و گیاهان خزنده برای این کار مناسب هستند. گیاهان خزنده و بالا رونده گیاهان ارزش مندی برای فضاهای سبز در اقلیم گرم و خشک هستند زیرا چشم انداز مناسبی برای فضای سبز ایجاد می کند.

در این نوع اقلیم بهتر است از گیاهانی استفاده شود که با این اب و هوا سازگار هستند. یک کود می تواند به رشد گیاه در شرایط آب و هوایی خاص آسیب رساند یا اینکه باعث رشد آن گونه گیاهی شود همه این ها بستگی به میزان مصرف و آن گونه گیاهی و شراط اقلیمی درخت بستگی دارد. یکی از عناصری که می تواند باعث رشد درختان در هر محیطی شود عنصر فسفات است که پیشنهاد می شود صفحه کود دی آمونیوم فسفات رازی را برای مطالعه فرماید. گیاهان سازگار با این شرایط از ویژگی های خاصی بهره مند شده اند مثلا در گیاه مورد برگ ها کوچ هستند یا در گیاه مریم گلی برگ ها خاکستری دیده می شود تا از تبخیر و تعرق گیاه بکاهد. یا مثلا در گیاه یوکا وجود تیغ در گیاه سبب کاهش تبخیر شده است. کاج یا سرو خمره ای با ابیاری کم مناسب این مناطق در حالی که درخت نوئل نیاز به شرایطی مرطوب و اب زیاد دارد.

بلوط خاردار ، داغداغان به همراه لیلکی، به منظور کاشت در خانه، بهتر از سپیدار، افرای نقره ای، غان، یا درخت صنوبر شرقی است. مکان مناسب جهت کاشت درخت در فضای سبز این اقلیم زمین های بدون چمن است مگر اینکه چمن به ابیاری کمی نیاز داشت باشد. پیش از کاشت ابتدا بهتر است به نوع خاک زهکشی و … توجه کنید زیرا تاثیر زیادی در روند رشد گیاهان و درختان دارند. از جمله گیاهان و نهال های مقاوم به خشکی میتوان به گیاهانی مانند پنتاس ، شاه پسند ، ختمی ، خرفه ، شیشه شور، گل میمون ، گل جعفری ،شمعدانی ، اختر، اطلسی و … اشاره کرد.

درختان مقاوم به اقلیم گرم و خشک

اکالیپتوس : درختی مناسب و جز دسته گیاهان مقاوم به گرما جهت ایجاد بادشکن و پوشاندن سطح خاک و کنترل فرسایش خاک مناسب است. رشد سریع و درخت پر برگی است. سه نوع  اکالیپتوس وجود دارد : کویری ، لیموئی و ابی.  اکالیپتوس کویری رشد سریعی دارد بادشکن و سایبان است. در آب و هوای مرطوب رشد بسیاری مطلوبی دارد. و در نواحی ساحلی سریعا بزرگ می شود ولی نسبت به شرایط کویری نیز مقاوم است.  اکالیپتوس لیموئی مانند کویری رشد خوبی دارد و طراحان فضای سبز از ان زیاد استفاده می کنند ولی نسبت به سرما حساس است و بیشتر در نواحی ساحلی کشت می شود.

کازوارینا یا دم اسبی درختی : شاخه های این گیاه از زیبایی خاصی برخوردار است و به عنوان پرچین بادشکن و کنترل فرسایش خاک در فضای سبز کاربرد دارد.

بلوط همیشه سبز : این درخت رشد بسیاری دارد و از ان برای سایبان و کنترل فرسایش خاک استفاده می شود . بلوط درختی بزرگ است و رشد خوبی دارد لذا در مکان هایی که سطح وسیع و گسترده ای دارد باید کاشته شود.

درمنه دشتی: این گیاه به صورت درختچه ای است که بسیار با شرایط مناطق بیابانی وقف پذیر می باشد و نقش به سزایی در حفظ خاک در این مناطق را ایفا می کند.

آکاسیا: این درخت مناسب جهت نگهداری در پانسیون بوده و در فضای سبز شهری به دلیل زیبایی برگ ها و شاخه ها مورد استفاده قرار می گیرد. در سال های اول کاشت نیاز به نگهداری داشته و باید هرس شود تا فرم دلخواه را بگیرد و مناسب فضای سبز شود.

اسکنبیل : به شکل درختچه ای است و در شنزارها و بیابان ها استقامت و سازگاری بالایی دارد. نسبت به شوری و کم ابی مقاوم بوده و رشد ریشه های این درختچه بسیار زیاد است و علاوه بر کنترل فرسایش خاک سبب مقاومت بالا در برابر طوفان های شدید می شود.

کهور : بیشتر در مناطق مرطوب با سفره های اب زیرزمینی بالا رشد می کند و اصلی ترین درخت جنگل های مناطق نیمه گرمسیری محسوب می شود. ریشه های این درخت با تثبیت ازت خاک سبب افزایش کیفیت خاک و رشد محصولات زراعی شده و به عنوان کمربند سبز و بادشکن از ان استفاده می شود.

زیتون تلخ : این درخت در اکثر مناطق گرمسیری و معتدل رشد خوبی دارد. نسبت به شرایط محیطی سازگار و کم توقع است و در خیابان ها و پارک ها به دلیل چتری بودن شاخه ها به عنوان سایبان مورد استفاده زیادی قرار می گیرد.

گز : این درختچه در مناطق استپی و بیابانی که خاک شوری دارند رشد خوبی دارد دارای ریشه های عمیق و اب دوست است و برای کنترل فرسایش خاک و بیابان زایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

سمر: به کمک این درخت می توان به تثبیت ازت خاک و بالا بردن کیفیت خاک استفاده نمود. در جنگل کاری و ایجاد فضای سبز کاربرد دارد.

داغداغان :درختی بسیار مقاوم در شرایط بد محیطی با خاک ناتوان است گرما پسند و مناسب مناطق گرمسیری است. و در شرایط مرطوب اسیب پذیر است.

خربزه درختی (پاپایا)

رفته رفته خربزه درختی یا پاپایا Papaya به یک درخت جاذب توریست در جنوب ایران و سیستان و بلوچستان تبدیل می شود. این گیاه خاصیست درمانی فراوانی دارد زیرا سرشار از آنتی اکسیدان و ضد سرطان است.

گیاهان گرما دوست اپارتمانی

اقاقیای معمولی : این درخت جنبه زیبایی دارد ولی می تواند در هر شرایط اب و هوایی خود را تطبیق دهد و برای اصلاح وضعیت خاک نیز مناسب است.

کاج ایرانی :در خاک های شور و حتی آهکی نیز رشد خوبی دارد. مقاوم به سرما و گرما و ریشه های عمیقی دارد پس برای حفظ خاک در برابر طوفان شدید مناسب است.

از دیگر درختان مناسب مناطق گرم و خشک می توان به سرو شیراز، نارون، افرا، ارغوان، زبان گنجشک، زالزالک

و …. اشاره کرد.

گیاهان رونده استقامت به گرما شامل چمن های ژاپنی و چمن های آفریقایی ، انواع کاکتوس ، بومادران، خر زهره ، گل ختمی و…. بسیار مناسب است و مقاومت بالایی در برابر شرایط بد محیطی دارند.

با درختان مناسب جهت ایجاد فضای سبز و مناسب برای حفظ کیفیت خاک آشنا شدیم. حال به معرفی درختان مثمر که مناسب این مناطق هستند و به نگهداری خاصی نیاز ندارند پرداخته می شود.

اسامی درختان گرمسیری

درختان گرمسیری در مناطقی با دمای متوسط 25 درجه سانتیگراد یا بالاتر و بارندگی فراوان رشد می کنند. این درختان دارای برگ های بزرگ و سبز هستند و معمولاً میوه های آبدار و شیرین تولید می کنند. برخی از درختان گرمسیری عبارتند از:

نارگیل: نارگیل یک درخت نخل است که میوه آن به عنوان خوراکی، روغن و مواد غذایی استفاده می شود.

درختان گرمسیری هرمزگان

درخت کنار مقاوم به کم آبی و خشکی

این درخت مقاوم به خشکی بوده و به کمک ریشه های عمیق خود می تواند در شرایط کم ابی و خشکی رطوبت مورد نیاز خود را به دست اورد. همچنین نسبت به تحمل آلودگی مقاوم است و حتی دیده شده بعد از اتش سوزی این درخت بعد از چند ماه شروع به رشد می کند. خاک های شنی با زهکش مناسب و پی اچ خنثی مکان مناسبی برای رشد این درخت می باشد.

درخت عناب مقاوم به کم آبی و خشکی

این درخت با ارتفاع هفت تا ده متر با چوب سخت و بزرگ یکی از درختان پر استقامت بوده و در اکثر مناطق ایران رشد می کند. در برابر کم ابی و در زمین های با کیفیت پایین خاک رشد پیدا کرده و در مقابل خشکی و سرمازدگی دچار اسیب نمی شود. این درخت در خاک های آهکی و گچی رشد پیدا نمی کند و میوه دهی ان کاهش می یابد. ریشه عناب نیاز به اکسیژن دارد و در خاک های شنی لومی بسیار خوب رشد می کند.

درخت زرشک مقاوم به کم آبی و خشکی

درخت زرشک نسبت به کم ابی تحمل فوق العاده ایی دارد اما مقدار ابیاری مناسب در برداشت میوه های درشت و اب دار تاثیر زیادی دارد. دوره ابدهی به مدت ده روز یک بار انجام میشود. نیاز ابی زرشک بی دانه نسبت به بقیه جنس ها و گونه های زرشک پایین تر است و به همین دلیل مورد توجه کشاورزان قرار می گیرد.

در سال های کم ابی و خشکسالی کشاورزان حتی با سه بار آب دهی برداشت محصول خوبی را داشته اند. نبود اب کافی برای گیاه سبب مرگ گیاه نمی شود و مقاومت خوبی دارد.

پسته مقاوم به کم آب و خشکی

درخت پسته بسیار مقاوم در برابر شرایط خشکی و شوری خاک است و در شرایط مرگبار کویر از رشد خوبی برخوردار است. این گیاه بسیار صرفه اقتصادی برای کشاورزان به همراه دارد و در مناطق کویری و خشک قابل کشت و توسعه است.

گل محمدی مقاوم به کم آب و خشکی

از مهم ترین ویژگی های گل محمدی مقاومت در برابر خشکی است و جز دسته گیاهان مقاوم به گرما در مناطق گرم و خشک کشور با دو بار ابیاری به برداشت محصول می رسد. حتی می توان ان را به صورت دیم نیز پرورش داد. با اینکه نسبت به خشکی و کم ابی بسیار مقاوم است ولی باید در نظر داشت که میزان آب دهی کافی به میزان برداشت و عطر گل رابطه مستقیمی دارد.

 درختچه سماق مناسب آب و هوای گرم و خشک

درختی جالبی است ارتفاع این درخت تا 3 متر هم میرسد. که در مناطق جنگلی به صورت خود رو رشد می یابد و دارای کیوه های خوشه ای است. دانه های قهوه ایی سماق پس از رسیدن ترش مزه است. این درخت اب و هوای گرم و خشک را می پسندد و نسبت به بیماری ها و آفات و کم ابی بسیار مقاوم است.

انواع درخت میوه گرمسیری

درخت لوز (درخت گارم زنگی)

در انواع درخت میوه گرمسیری یکی از گیاهان مقاوم به گرما درخت گاروم زنگی، یا همان بادام هندی یک از معروف ترین درختانی است که در آب و هوای گرم و خشک به خوبی رشد و بارور می شود. این درخت در جنوب کشور و در سیستان و هرمزگان کاشته می شود هر چند که این گیاه در هند و کشورهای همسایه هند و وفور کاشته می شود.

درخت زیتون بندری گواوا

گواوا گیاهی است که نیاز زیادی به کود و آب ندارد به همین دلیل اکثرا در مناطق خشک و نیمه خشک کاشته و پرورش داده می شود .

 درخت خرما مقاوم به خشکی

اصلی ترین ویژگی درخت خرما نسبت به بقیه درختان و گیاهان مقاومت در برابر تنش های محیطی و رطوبت خاک است. ولی 2 متر مکعب آب برای پرورش هر کیلو خرما کافی می باشد . بهترین محصول در خاک های شیرین و با ابیاری مناسب به دست میاید.

درخت انگور گرمسیری

در انواع درخت گرمسیری، درخت انگور بزرگ و چند ساله نسبت به کمبود اب تحمل بالایی دارند ولی در مراحل ابتدایی رشد نیاز مبرم به اب و ابیاری مناسب دارد زیرا ریشه های آن استوار نشده و رشد خوبی نداشته اند. در شرایط گرما و خشکی رشد خوبی ندارند و میوه نمی دهند. این درخت در خاک ها لومی رشد خوبی دارد و در مواقعی که وزش باد زیاد است بهتر است ابیاری زیاد شود.

 درخت انجیر گرمسیری

این درخت از جمله گیاهان مقاوم به گرما است که در فصل پاییز برگهای آن زرد میشود و میریزد. این درخت مناسب ناحیه های نیمه گرمسیری می باشد که زمستان های آرام و بارندگی متوسط  و تابستان های پر حرارت را دارد. مقاومت زیاد این درخت در برابر شرایط نامساعد محیطی علی الخصوص در برابر شوری خاک سبب سازگاری با شرایط مختلف اب و هوایی شده است و بسیاری از کشاورزان اقدام به کشت ان مینمایند. این درخت تا سیصد سال عمر می کند و ارتفاع ان پانزده متر می رسد. درخت انجیر در شهر های استهبان و نیریز به صورت دیم در مناطق کوهستانی کشت می شود.

درخت زیتون گرمسیری

درخت زیتون در اب و هوای نیمه گرمسیری و در مناطقی که زمستان های سخت ندارند رشد خوبی دارد. برگ های این درخت هر چهار سال یک بار خزان می کند ولی برگ های جوان هر ساله روی ان رشد پیدا می کند. این گیاه برای برداشت خوب محصول نیاز مبرمی به اب کافی دارد.

کشت آلوئه ورا

گیاه آلوئه ورا نوعی کاکتوس محسوب می شود که چند سالی است مورد توجه ایرانیان قرار گرفته است. این گیاه بسیار مقاوم به شرایط بد محیط بوده کشت ان بسیار کار راحتی محسوب می شود و اغلب کشاورزان به کشت این گیاه روی آورده اند.

درختان گرمسیری جنوب ایران

درخت موز

موز درختچه ای بلند و بسیار محکم است میوه ان به صورت سبز و پس از رسیدن به رنگ زرد دیده می شود. در مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری از رشد خوبی برخوردار است و در جنوب سیستان و بلوچستان کشت می شود. همچنین مزارع کشت موز توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است.

انبه

این درخت در مناطق گرمسیری بسیار محبوب است جزو دسته گیاهان مقاوم به گرما به حساب میاید. تولید آبمیوه و چاشنی غذا بسیار پر کاربرد است. انبه فیبر فراوانی دارد و همچنین سرشار از آنتی اکسیدان می باشد و ارتفاع ان به طول ده متر میرسد و بیشتر در هند و مالزی کشت می شود. این درخت در شرایط گرم و بسیار مرطوب رشد پیدا می کند و طرفداران بسیاری دارد.

درخت سنجد

این درخت در رطوبت بالا رشد مناسب ندارد. در مناطق گرم و خشک رشد خوبی دارد و در برابر سرما نیز مقاوم است.

درخت بنه

درخت بنه یا پسته وحشی مخصوص مناطق گرم و خشک است و میوه های ان خوراک و خواص درمانی زیادی دارد. صمغ این گیاه نیز ارزش تجاری زیادی دارد و برای مصاف مختلف به فروش می رسد. این گیاه خودرو است و از مقاومت بالایی برخوردار است.

سدر هندی

این درخت رشد خوبی دارد و ریشه های ان بسیار قوی و محکم است. نسبت به شرایط نامساعد اب و هوایی بسیار مقاوم بوده و حتی دمای پنجاه درجه سانتی گراد را نیز تحمل می کند. میوه های این درخت حاوی مقادیر زیادی ویتامین ث است و برگ های ان خوش خوراک بوده و به مصرف دام می رسد.

زرد الو

درخت زرد الو بسیار افتاب دوست است ولی نیاز آبی بالایی دارد. شکوفه های ان به سرما حساس هستند لذا در مناطق گرمسیری بهتر است کشن شوند و سریعتر به میوه دهی می رسند. ارتفاع این درخت به پنج متر میرسد. و برای شیرین شدن و آبدار شدن میوه به ابیاری زیاد به خصوص در فصل کشت دارد.

در هنگام کشت درختان نیز باید به موارد زیادی توجه کرد چه در بحث طراحی فضای سبز چه در بحث باغداری و پرورش محصولات کشاورزی.

درخت گرمسیری و فاصله کاشت از یکدیگر

در هنگام کشت یک درخت گرمسیری باید به فاصله میان ان ها توجه کرد زیرا در هنگام مریضی و کنترل آفات فواصل گیاهان مقاوم به گرما از اهمیت زیادی برخوردار است. با توجه به در نظر گرفتن شرایط اب و هوایی و نوع ابیاری و نوع خاک فواصل گیاهان گرمسیری انتخاب می شود.

در مناطق معتدل و ارتفاعات نیمه گرمسیری کاشت درختان مناطق گرمسیری بسیار راحت تر است و درختانی مانند خرمالو مرکبات و … بهترین کیفیت را دارند.

برای کشت درخت های گرمسیری نیاز به تهیه نقشه از زمین و به اصطلاح گونیا کردن زمین می گویند که باید یک جاده و یا یک رودخانه را به عنوان مبنا قرار داد و طرح کاشت درخت گرمسیری را براساس ان طراحی کرد.

بعد از کشت نهال ها ابیاری باید انجام شود تا نهال اسیب نبیند. و پس از گذشت دو ماه از کاشت نهال با برنامه ریزی مرتب در فواصل مشخص اقدام به ابیاری کرد.

زمان مناسب کاشت درختان سریع رشد گرمسیری

در طراحی فضای سبز اکثرا در روزهای مختلف سال درخت کاری انجام می گیرد زیرا انجام شدن پروژه های پیمانکاری و اتمام سازه ها در اولویت است و رشد گیاهان مقاوم به گرما در درجه اول نیست. ولی با در نظر گرفتن نوع اقلیم و اب و هوا بهترین زمان کاشت درخت برای فضاهای سبز شهری و باغداری زمستان قبل از بیدار شدن و شکوفه دادن درختان است و این امر سبب رشد مناسب درختان و باروری ان ها نیز می شود.

حذف علف های هرز درختچه های گرمسیری

در مناطق خشک با شروع فصل تابستان علف های هرز به سرعت رشد پیدا می کنند و شرایط را برای رشد درختان گلدار گرمسیری نامساعد می کنند و با کاهش میزان رطوبت خاک و مواد غذایی سبب رقابت بین درختان می شوند. لذا حذف علف های هرز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استفاده از علف کش ها و سمپاشی مداوم با حفظ نکات بهداشتی امری ضروری برای درختان مخصوصا درختان مثمر است.

به دلیل کاهش میزان بارندگی در فصل تابستان مخصوصا در نواحی شهری و درخت مناطق گرمسیری بهتر است به کمک ابزارهای لازم اقدام به شست و شوی درختان نمود این کار علاوه بر حفظ رطوبت خاک سبب کنترل آلودگی ها و پاک شدن آلودگی و گردو غبار از روی برگ های گیاه می شود و در شرایط گرمسیری سبب تنفس درختان و رشد بهتر ان ها می گردد.

به منظور کاهش مصرف اب و ابیاری و شست و شو بهتر است از پمپ های کاهش مصرف اب استفاده شود. همچنین چک کردن درختان و مراقبت از ان ها در برابر آفات برای کنترل بیماری ها امری ضروری خواهد بود.

۳۰ دی ۱۴۰۲