اقتصاد روستایی چیست

اقتصاد روستایی از اصلی ترین بخش های اقتصادی هر کشور است که بر اساس اقتصاد مقاومتی است و به اقتصاد بخش کشاورزی بسیار نزدیک است. این بخش شامل تمام فعالیت های روستاییان است که منجر به امرار معاش روستاییان شده و بر اساس کشاورزی یا غیر کشاورزی مثل دامداری است . به دلیل پایین بودن سطح دانش روستاییان بیشتر افراد ساکن روستا با مشکلاتی مثل نوسانات بازار و مشکلات فروش و مشکلات مربوط به بخش کشاورزی روبه رو هستند. با در نظر گرفتن پتانسیل های موجود در روستا با ایجاد شرایط مناسب می توان از مهاجرت روستاییان به شهرها جلوگیری کرد زیرا با از بین رفتن روستاییان از بین رفتن اقتصاد کشاورزی امری اجتناب ناپذیر است. از اصلی ترین فاکتورهای مهم در این نوع اقتصاد وجود ذخایر آبی است. وجود خشکسالی های چند سال گذشته و بی توجهی روستاییان و نبود اطلاعات کافی در زمینه های ست افزاری و نرم افزاری سبب بیکاری روستاییان و مهاجرت افراد به شهر ها و همچنین بروز مشکلاتی در سطح شهر ها شده است. یکی از ارکان اقتصاد روستایی ایجاد فضاهای مناسب جهت گردشگری است . وجود طبیعت بکر و دست نخورده فرصت مناسبی را برای گردشگران مخصوصا گردشگران خارجی ایجاد می کند. از طرفی وجود محصولات محلی و ارگانیک و سالم سبب بهبود وضعیت اقتصاد روستاییان می شود

اقتصاد روستایی در ایران

اقتصاد روستایی پایدار از قرن بیستم به شکل گسترده ای گسترش پیدا کرد. اقتصاد روستایی توانایی زیادی برای ایجاد شغل مناسب و پر درآمد دارد که به توسعه پایدار و رشد اقتصادی کمک زیادی می کند که در کشورهای توسعه یافته میزان قابل توجهی از اشتغال را به خود اختصاص می دهد. گسترش و تشویق به شغل های مختلف سبب از بین رفتن فقر و تامین نیازهای تغذیه ای جمعیت جهانی می شود. این موضوع در برنامه توسعه پایدار است که هدف آن بالابردن توجه به توسعه روستایی و کشاورزی و امنیت غذایی است.

توسعه روستایی از تاسیس سازمان کار و کارگر در سال هزار و نهصد و نود شروع به فعالیت نمود و در سال هزار و نهصد و بیست و یک در کنفرانس بین المللی به بررسی مشکلات بخش روستایی پرداخته شد. اقتصاد روستایی به کل فعالیت های اقتصادی گفته می شود که در روستا انجام می شود و تمام فعالیت های روستایی زیر نظر هر روستا قرار دارد.

اقتصاد کشاورزی با اقتصاد روستایی متفاوت است، اقتصاد کشاورزی به تمام فعالیت های اقتصادی بخش کشاورزی گفته می شود که با سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی صورت می گیرد ولی اقتصاد روستایی به تمام فعالیت های بخش روستایی گفته می شود که کشاورزی بخشی از آن است.

از اصلی ترین اهداف اقتصاد روستایی آماده کردن شرایط مناسب برای توسعه پایدار است. جمعیتی حدود بیست میلیون نفر و وجود پنجاه هزار روستا در نقاط مختلف توانایی زیادی برای رشد اقتصادی و تولید ثروت را دارد. وجود نفت در هر کشور سهم مهمی در اقتصاد آن کشور دارد ولی به عنوان یک منبع تجدید ناپذیر روزی به پایان می رسد ولی اقتصاد بخش روستایی یک اقتصاد پایان ناپذیر است و در رشد اقتصاد کشور نقش مهمی را دارد.

مهم بودن درآمد منطقه در توسعه اقتصاد کشور آنقدر زیاد است که اقتصاد دانان بر این اعتقاد دارند که باید مهاجرت برعکس یعنی از شهر به روستا اتفاق بیافتد. وجود مهاجرت از روستا به شهر به دلیل نبود درآمد و مشکلات اقتصادی رخ می دهد که متاسفانه طی سال های اخیر در حدود نه میلیون نفر از جمعیت روستایی بیکار شده اند که مشکلات زیادی را برای بخش اقتصادی ایجاد کرده است.

پایداری هر روستا به پایداری اقتصادی وابستگی یادی دارد. پس اقتصاد ضعیف و نا کارآمد سبب خالی شدن تعداد زیادی از روستا ها می شود ولی به دلیل تنوع زیاد در بخش اقتصادی روستاها می توان بسیاری از مشکلات اقتصادی روستا را حل کرد و از تخلیه شدن آن ها جلوگیری نمود.

اقتصاد روستایی در کشور هند

کشور هند یکی از کشورهای بر پایه کشاورزی است که اکثر جمعیت روستایی آن به کشاورزی اتکا دارد. کشاورزی اصلی ترین بخش اقتصاد کشور هند است . در طول سال ها روستاهای هند، دارای نظام خودکار و اقتصادی بوده اند. در چهل سال گذشته ترمیم و توسعه روستایی از اصلی ترین بخش برنامه ریزی برای اقتصاد هند بوده است که سبب ایجاد تغییرات در نظام اقتصادی روستایی در کشور هند است.

این تغییرات نظام اقتصادی در بخش هایی مثل ترمیم زمین، کشاورزی و صنایع روستایی مدیریت روستا و … بوده است. با کمک برنامه های توسعه روستایی، یک کشاورز می تواند از فواید فناوری های جدید در فعالیت های کشاورزی استفاده کند. کشاورزان کشور هند از ماشین آلات کشاورزی جدید و بر اساس نیاز های اساسی از دانه ها و کود های مختلف استفاده می کنند.

اهمیت روستا در پیشرفت یک استان

بیشتر از سه میلیارد نفر از جمعیت جهان در مناطق روستایی سکونت می کنند که در حدود یک میلیارد نفر از آن ها با مشکلات شدید اقتصادی و فقر دست و پنجه نرم می کنند. پس توجه دولتمردان و سیاست گذاران نواحی روستایی و اشتغالزایی را در روستاها امری اساسی است.

وجود فقر و اثرات جانبی مانند وجود نابرابر درآمد در کشورهای در حال توسعه یکی از معضلات این کشور ها محسوب می شود. ساکنین روستا با آسیب ها و مشکلات اقتصادی و اجتماعی روبرو هستند و مهاجرت از روستا به شهر، بالارفتن تعداد کودکان کار در روستاها، وجود مشکلات علیه کار زنان و کارگران در روستاها و بخش کشاورزی از جمله مشکلات به وجود آمده در بخش روستایی است که سبب تشدید فقر در روستاها می شوند.

کاهش میزان درآمد دلیل مهمی است که مانع انجام طرح های توسعه روستایی می شود. توجه به خش های مختلف روستا طبق گزارشات سازمان بین المللی کار کشاورزی باعث پیشرفت روستاها و کم شدن مشکلات مربوط به این بخش می شود. توسعه بخش کشاورزی سبب توسعه اقتصادی غذا، سوخت، فیبر و نیازهای مربوط به قسمت های مهم اقتصادی مخصوصا صنعتی می شود. با توجه به اینکه با حل شدن مسائل مربوط به بیکاری می توان مسائل دیگر مانند ایجاد برقراری تعادل بین تراکم جمعیت روستایی و شهری ایجاد نمود لذا ترویج و آموزش جامعه روستایی بهبود کیفیت زندگی، توزیع مناسب درآمد و استفاده درست از منابع نقش مهمی در توسعه روستایی دارد. توجه به این موضوع که روستا و روستاییان نقش اساسی در توسعه کشور و حرکت در مسیر اقتصاد ملی دارد کمک به اقتصاد روستا باعث بالارفتن درآمدهای غیر نفتی م گردد و تاثیر مثبتی بر اقتصاد خواهد گذاشت.

توجه به اینکه نکته که نفت، صنعت و خدمات سهم زیادی در اقتصاد ملی دارند، ولی توسعه روستایی و کشاورزی در برابر منابع طبیعی پایان پذیر ، اقتصاد پایان ناپذیر به حساب می آید و به همین علت است که درآمد آبادی نقش مهمی در پایداری اقتصاد مقاومتی دارد.

اقتصاد صحیح و درست از ارکان اصلی جامعه و اجتماع سالم است و رشد ثروت ملی و افزایش تولید مهمترین دلایل رشد اقتصادی است. پس برای رسیدن به موقعیت کشورهای توسعه یافته توجه به توسعه پایدار روستایی و سرمایه گذاری مناسب با نیازهای هر منطقه است.

جمعیت روستایی ایران با جمعیتی حدود بیست و یک میلیون نفر در حدود بیست و شش درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهد که از این جمعیت حدود هفت میلیون نفر فعال در بخش کشاورزی و اقتصادی دارند. استقلال اقتصادی به نبود واردات و صادرات کشوری نیست بلکه به معنای افزایش رشد اقتصادی نسبت به جمعیت کشور در کل دنیاست. ایران با جمعیتی کنونی حدود یک درصد جمعیت دنیا را دارد ولی اقتصاد آن کمتر از نیم درصد است.

اقتصاد روستاها و افزایش فرصت شغلی

یکی از اهداف مهم این دانش ، ایجاد شرایط مناسب برای ایجاد برنامه ریزی های توسعه پایدار و رشد اقتصادی است که نهایتا نتیجه آن رسیدن به توسعه منطقه ایی است. تمام عوامل توسعه باید شناسایی شود و برای رسیدن به تولید و ایجاد ثروت از آن ها استفاده شود اما با این وجود که ایران پتانسیل خوبی برای توسعه اقتصاد روستایی یا Rural economics دارد اما هنوز اقتصاد روستایی و کشاورزی جایگاه خوبی در اقتصاد ملی ندارد و هنوز به این بخش به شکل کاملا سنتی دیده می شود.

وجود صنایع نفتی و صنعت و خدمات ارزش بالایی در اقتصاد ملی دارند با این وجود اقتصاد روستایی و کشاورزی در دسته اقتصاد پایان ناپذیر به حساب میاید و نقش اصلی و اساسی و پایداری در اقتصاد ملی دارد. کشاورزی یکی از ارکان اصلی و مهمترین بخش اقتصاد ملی است و با وجود تمام مشکلات مربوط به تغییرات اقلیم و کمبود آب و بحران های اقتصادی و مالی هنوز پا برجاست و مشکلات تاثیرات کمی روی آن گذاشته است.

توسعه روستایی و عوامل رشد

توسعه روستا به بخش های اقتصادی و اجتماعی و طبیعی ارتباط تنگا تنگی دارد و تمام برنامه های کشوری باید براساس ظرفیت ها و محدودیت ها و توانایی های محیط روستایی باشد تا شرایط رشد و رسیدن به توسعه پایدار ایجاد گردد. بخش های روستایی کشور به دلیل استواری برپایه کشاورزی و کسب درآمد از این طریق و نبود منابع غیر از کشاورزی و شغل های متفاوت از اقتصاد شکننده و ضعیفی برخوردار است. کشاورزی به دلیل وجود محدودیت و غیرقابل افزایش بودن زمین های کشاورزی و عوامل محدود کننده این بخش قابلیت افزایش درآمد ندارد لذا پیدا کردن منبع درآمد متفاوت در هر روستا با توجه به توانایی ها و ظرفیت ها برای نگه داری و حفظ جمعیت روستایی و رسیدن به توسعه پایدار بسیار ضروری است.

رسیدن به توسعه پایدار و اهداف ان در جوامع مختلف متفاوت است که با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی هر منطقه امکان استفاده و بهره مندی صحیح و مناسب از محیط زیست ، میراث فرهنگی و شرایط اکولوژیکی منطقه را تعیین می کند. بیشتر محققان و صاحب نظران رسیدن به توسعه پایدار را بر اساس ارزش ها و ابعاد مختلف اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی می دانند که برای توسعه اقتصادی روستا باید به این ابعاد توجه ویژه ای شود.

توسعه روستایی به خاطر نبود اطلاعات درست و دقیق با مشکلات زیادی مانند کاهش میزان تولید و نوسانات زیاد تولید محصولات ، آشفتگی بازار فروش ، نبود سرمایه گذاری و آفت زدگی محصولات روبرو است. امروزه کارآفرینی و اشتغال زایی در بخش های روستایی یکی از نیازهای مهم جوامع بشری است که هر نوع تغییر در اقتصاد ملی در درآمد روستایی تغییر ایجاد می کند. وجود منابع محیطی و اقتصادی مردمی به یکدیگر وابسته هستند که از سیاست های اقتصاد مقاومتی است.

درآمد روستایی ایران با پرسش های زیر روبروست :

1) ارزش اقتصادی بخش روستایی کشور چقدر است ؟

2) اطلاعات و آمار دقیق از این بخش و سهم درآمد یک ده در اقتصاد ملی چقدر است؟

3) ارکان اقتصادی این مناطق حاوی چه مواردی است؟

4) چرا جغرافیای روستایی کشور به پیشرفت نرسیده است؟

5) مهم ترین خواسته های این مناطق از برنامه ریزان چیست؟

6) اقتصاد روستایی از چه جایگاهی باید در چشم انداز بیست ساله کشور برخوردار است؟

7) نزدیک ترین برنامه برای پیشرفت این جغرافیای اقتصادی چگونه باید باشد؟

نقش روستاها در اقتصاد کشور

بررسی زمینه های مختلف صنایع روستایی که بدون شک یکی از ارکان مهم رشد اقتصادی است زیرا افزایش جمعیت سبب کاهش امکانات و در نتیجه افزایش بیکاری افراد می شود به جز آنکه کمبودها و مشکلات این بخش کاهش داده شود. پس صنعتی کردن روستاها یکی از روش های مهم، در راستای اشتغال، بالا بردن درآمد افراد و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها است چون با خروج افراد از روستاها مشکلات مربوط به این مناطق حل نمی شود و از طرفی مشکلات مربوط به شهر نشینی افزایش می یابد. لذا بررسی دقیق اطلاعات و آمار موجود در کشور از بخش های روستایی ، بررسی پتانسیل های هر روستا در مناطق مختلف ، بررسی معضلات و مشکلات و …. کمک شایانی در پیشرفت و توسعه پایدار و از طرفی رشد اقتصاد ملی را به همراه خواهد داشت.