عوامل فرونشست زمین در ایران
مقاله فرونشست زمین عبارت است از نشست سطح زمین در مقیاس بزرگ که ممکن است به دلایل متعددی در محیط زیست همچون ، حرکت پوسته زمین و خروج گدازه ، تخلیه آبخوان و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، نفت و گاز و فعالیت های انسانی مانند برداشت و استخراج مواد معدنی، ریزش سازه های زیرزمینی، در سطح زمین رخ دهد. از جمله آسیب ها و خسارات فرونشست زمین می توان به : تغییر در ارتفاع و شیب رود و آبراهه ها و خطوط انتقال آب ، کاهش تخلخل خاک و کاهش برگشت ناپذیری زمین ، کاهش نفوذپذیری آب و ایجاد خشکسالی و تبدیل اراضی به بیابان ، تغییر در توپوگرافی مناطق دشتی و کاهش میزان دبی رودخانه ها و افزایش خسارت ناشی از آن را می توان اشاره کرد. همچنین در بخش کشاورزی سبب کاهش خاک حاصلخیز و نابودی سیستم های آبیاری و ترک خوردن سطح زمین را می توان نام برد. بزرگترین مشکل حاصل از فرونشست زمین برگشت ناپذیری آن است در واقع زمین قابلیت زراعت خود را از دست می دهد که منجر به فشرده شدن لایه های رسی می گردد.
پدیده فرونشست زمین در ایران
در ایران مناطقی که در شرایط کاملا جدی و خطرناک قرار دارند شامل : ورامین، دشت کبودرآهنگ همدان، دشت تهران، دشت مشهد، نظرآباد و نیشابور، دشت های استان : قزوین ، کرمان و اصفهان می باشند. این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته میزان فرونشست 4 سانتی متر در سال است ولی در ایران به 36 سانتی متر در سال می رسد. با توجه به اینکه ظرفیت سالیانه آب 130 میلیارد متر مکعب است و ایران در اقلیم خشک قرار دارد باید طرح توسعه به گونه ای باشد که برای مصرف آب برنامه ریزی گردد.
یکی از اقدامات انجام شده در جهت برنامه ریزی و مدیریت منابع آب طی سال های گذشته صدور پروانه بهره برداری از منابع آبی به صورت معقول در بخش کشاورزی در مناطق مختلف صورت گرفته است.همچنین تغییر در الگوهای کشت و زرع یکی از بهترین اقدامات موثر در جلوگیری از فرونشست زمین خواهد بود.
این تغییرات شامل : انتقال کشت از فضاهای باز به داخل گلخانه ها در نتیجه کمتر شدن استفاده از کود های شیمیایی، توسعه کشت گیاهان دارویی ، تغییر زمان کشت و کشت محصولات پاییزه و افزایش کشت نشایی، آبیاری تحت فشار و افزایش کاشت محصولات سازگار با مناطق خشک و گرمسیر و آموزش کشاورزان و تخصیص بودجه لازم جهت مکانیزه شدن کشاورزی از جمله تغییرات لازم در جهت کاهش مصرف آب خواهد بود.