گردشگری و کشاورزی

گردشگری کشاورزی یکی از بخش های جدید کسب و کار بین دو بخش گردشگردی و کشاورزی قرار دارد معروف است. این قسمت فواید زیادی در بخش ها و حوزه های مختلف دارد که در این مقاله به بخشی از ان اشاره شده است.

دستورالعمل گردشگری کشاورزی

در سال های اخیر مناطق روستایی و بخش کشاورزی ایران با مشکلات و ناپایداری های مهمی رو به رو شده اند. این مشکلات شامل تغییرات آب و هوایی و خشکسالی های بحرانی و طولانی مدت، بحران آب، کود، مهاجرت و کاهش جمعیت روستایی، استفاده نادرست از درآمد ، پایین آمدن رشد کشاورزی و نبود حمایت های دولت دلیلی است تا بخش های روستایی و کشاورزی در کشور ایران به سمت ناپایداری حرکت کند. کشاورزان در این راه با چالش ها و معضلاتی مانند کاهش میزان تأمین غذای سالم با کیفیت بالا برای جمعیت در حال افزایش ، کم شدن وابستگی به سوخت های فسیلی، بالا رفتن حفاظت از محیط زیست، و آبادی مناطق روستایی روبرو هستند و کمک گرفتن از ایده های توسعه رایج در حل این بحران ها ناموفق است همچنین تأثیر زیادی بر بالابردن این مشکلات داشته است. اصلی ترین مشکل و نقطه عطف این بحران ها ایجاد شغل است. برای همین بسیاری از کشورها که با این مشکلات روبرو هستند، به ایجاد فرصت های شغلی غیر کشاورزی برای روستاییان فکر میکنند که به طور کلی به دو صورت اجرا می شود. در اولین شکل به ایجاد مشاغل در شهرها و تأمین نیروی کار به وسیله روستاییان و راه دوم ماندن مردم روستایی در روستا و دادن شانس کسب درآمد غیر کشاورزی در محیط روستا است.

گردشگری کشاورزی و توسعه پایدار

اگروتوریسم کشاورزی چیست

 اگروتوریسم چیست؟ واژه اگروتوریسم یا Agritourism از ترکیب دو واژه کشاورزی و توریسم تشکیل شده است و بخش جدید و نوینی از گردشگری و گردشگری روستایی به حساب میاید. در کل می توان گفت به فعالیت های که در مزرعه یا مرتع صورت می گیرد و به عموم مردم اجازه می دهد تا برای سرگرمی، تفریح، یا با اهداف آموزشی، برای دیدن و لذت بردن از فعالیت های روستایی مثل فعالیت های تاریخی، فرهنگی ، کشاورزی، دامداری، فعالیت های طبیعی و جاذبه ها و برداشت محصول به مزارع آمده گردشگری کشاورزی گفته می شود. روستاییان و صاحبان مزارع، گردشگران را به سرزمین خود دعوت می کنند تا از نزدیک شاهد رونق فعالیت های کشاورزی و چشم انداز مزارع تولیدی باشند. این کار به شکل فعالیت های گردشگری و جاذبه های کشاورزی انجام می شود که به گردشگری کشاورزی معروف است.

گردشگری کشاورزی یکی از بهترین تفریح و سرگرمی به حساب میاید. بازدیدکنندگان در فصل تابستان در باغات و مزارع به گردش بپردازند، و درباره آب میوه طبیعی ، روند تبدیل انگور به شربت و نوشیدنی های با کیفیت از کشاورزان سوالاتی بپرسند. شهرنشینان در این بازدید ها با واقعیت های زندگی روستایی و کشاورزی و دامپروری آشنا می شوند.

بازدیدکنندگان می توانند برداشت محصولات مختلف را از نزدیک ببینند و با دامپروری و تولید محصولات لبنی از نزدیک آشنا شوند و همچنین فعالیت های سرگرم کننده مانند اسب سواری ، بازدید از مرغداری ها و تهیه نان و پنیر و کره و .. در قالب دیدن ، انجام دادن و خریدن داشته باشند.

ب طور کلی می توان گفت گردشگری کشاورزی برای مردم، به معنی دیدن یک مزرعه فعال یا هرگونه فعالیت کشاورزی، باغبانی و یا کسب و کار کشاورزی، به جهت لذت بردن، آموزش و یا درگیر شدن در فعالیت های مزرعه است . و تجربه و درک یک مزرعه واقعی با تمام ابعاد آن در این بخش انجام می شود.

تور گردشگری کشاورزی

تور گردشگری کشاورزی فعالیتی به منظور جذب گردشگران به یک منطقه است ، به طور کلی گردشگری کشاورزی به منظور جذب گردشگران به مناطق روستایی و ایجاد لذت و تفریح و آرامش برای ان هاست که آموزش بخش های مختلف را برای گردشگران فراهم می کند. همین طور این شکل از گردشگری گزینه مناسبی برای تنوع فعالیت های کشاورزان است که مایل به فعالیت های کشاورزی در مزرعه هستند و در نتیجه فعالیت های اقتصادی بیشتری را در مناطق روستایی با خود به همراه دارد. به طور کلی آنچه از گردشگری و فعالیت های آن در همه جا یاد می شود ، آن است که گردشگری فعالیتی است که نیاز به سرمایه و امکانات فراوانی دارد و سبب می شود ایده های کوچک و کارآفرینان کوچک اقدام به انجام فعالیت های خود در بخش گردشگری نشوند. ولی می توان گردشگری کشاورزی را در یک مقیاس کوچک، کم اثر و بدون ایجاد اثرات نامناسب زیست محیطی، آموزش محور وبا فعالیت های تفریحی ایجاد کرد. گردشگری کشاورزی یکی از زیر مجموعه های گردشگری روستایی است که حاوی استراحت گاه ها، سایت های بازار کشاورزان، تورهای غیر گردشگری کشاورزی، و فعالیت های اوقات فراغت و پذیرایی از مهمان هاست که گردشگران را به روستا ها جذب می کند.

در ایران از گردشگری کشاورزی به عنوان یک وسیله برای رفع مشکلات روستاییان و حفاظت از محیط زیست استفاده نشده و تنها تعداد معدودی از روستاها مانند ما سوله، ابیانه، کندوان در طول سال های گذشته مقصد گردشگران هستند.

کارآفرینی گردشگری کشاورزی

کارآفرینی گردشگری روستایی صحرا و جنگل: گردشگران به منظور بازدید از بیابان ها و زیبایی های طبیعی مناطق روستایی می پردازند. در این نوع از گردشگری، افراد به زیستگاه طبیعی گیاهان و حیوانات سفر می کنند.

گردشگری کشاورزی: به ارتباط مستقیم گردشگر با محیط کشاورزی گفته می شود. بازدیدکنندگان اقامت در مزرعه، استفاده از محصولات ارگانیک مزرعه و فعالیت های تفریحی را تجربه می کنند. گردشگری کشاورزی از طریق بازدید گردشگران از مزارع روستاییان باعث بالارفتن درآمد کشاورزان و اهالی و ایجاد اشتغال پایدار می شود.

مزارع گردشگری و انواع مزارع اگروتوریسم

مزارع مهمان:

مزارعی که در آن گله داری و دام داری، سوار کاری، ماهیگیری و دیگر فعالیت های تفریحی مانند عکاسی، قایق سواری، آشپزی و … جاذبه گردشگری محسوب شده و گردشگران از هوای تازه، امکان قدم زدن و پیاده روی بهره می گیرند.

مزارع فراغت :

وجود مراکز سکونتی موجود در مزارع و باغ های مناطق روستایی که برای اقامت گردشگران احداث شده است.

مزارع شهروند :

ساکنان مناطق شهری قطعه زمین کوچکی در مناطق کشاورزی دارند و در تعطیلات در آن کار می کنند. وجود این مزارع سبب مشارکت بیشتر مردم شهری در فعالیت های کشاورزی را فراهم می کند.

مزارع آموزشی :

تولید و زندگی کشاورزی و تجربه فرهنگ روستایی و روستا نشینی، از جمله نکات اصلی مزارع آموزشی هستند که با هدف آموزش اقدام به جذب توریست می کنند.

مزارع سلامت :

مزارع سلامت مزارعی هستند که ساکنان شهری برای بازیابی سلامت خود گذراندن دوره بیماری در آنجا اقامت می کنند. جاذبه عمده این مزارع، چشم انداز طبیعی، آب و هوای سالم در مزرعه و اطراف روستا است.

مزارع خود برداشت : در این نوع مزارع از گردشگران جهت برداشت محصولات زراعی کمک گرفته می شود و گردشگران به انتخاب خود محصولات را برداشت کرده و از کشاورزان خریداری می نمایند که بطور مستقیم از کشاورز و با مبلغ ارزان تر از بازار خریداری می شود .

 انواع فعالیت ها در گردشگری کشاورزی

الگوی کشت مارپیچی در مزارع ذرت یکی از مهم ترین فعالیت های گردشگری کشاورزی است. بسیاری از شرکت های جهانی با بستن قرارداد با کشاورزان لوگو شرکت خود را در مزرعه آنها با طراحی خاصی اجرا می کنند. کشاورزان هیچ هزینه ای برای اجرای طرح نمی کنند بلکه حتی مبالغی هم پول دریافت می کنند. همچنین با پذیرش گردشگران به مزرعه از آنها بابت تماشای این مناظر پول دریافت می کند. اقدامات زیادی در این راستا وجود دارد

فعالیت گردشگری کشاورزی:

• برگزاری موزه و نمایشگاه محصولات کشاورزی

• مسیرهای پیاده روی و دوچرخه سواری، راه رفتن، شناسایی پوشش گیاهی، تعیین سن درخت، پیک نیک.

• تماشای پرندگان و حیات وحش منطقه

• پرورش حیوانات اهلی

• سرو انواع آب میوه طبیعی

• استراحت در کلبه های اقامتی

• چادر زدن

• قایقرانی

• کاشت گل و گیاه

• بریدن شاخه های خشک درختان و هرس ان ها

• مسابقات پخت و پز مزرعه

• برپایی بازاری از محصولات تولیدی در مزرعه

• بازدید از انبارهای علوفه یا غلات

• ماهیگیری آزاد از تالاب، استخر، دریاچه، تمیز کردن ماهی و پخت و پز آن

• نمایش نحوه گلاب گیری یا تهیه پنیر، کره و مربا و مشارکت بازدید کنندگان در این امور

• نمایشگاه های دوزندگی و بافندگی

• برداشت محصول، پیک نیک در زیر درختان

• داستان گویی و داستان سرایی

دیدگاه بازدیدکنندگان:

• دوری از فضای شهری و گذران وقت در مناطق روستایی
• کسب تجربه ای منحصر به فرد
• ایجاد نگرشی متفاوت به آداب و رفتار سفر که به افزایش تعداد دفعات سفر از مناطق روستایی، کشاورزی و جاذبه های محلی می پردازد
• خرید مستقیم محصولات غذایی تازه در محل تولید
• بازدید از مزرعه با دیدگاه آموزشی و تجربه ای جدید به همراه خانواده

دیدگاه اقتصادی:

• تامین درآمد و اشتغال برای ساکنان محلی
• کسب درآمد از بازدیدکنندگان خارجی )مردم شهری( که این درآمد معمولا در اقتصاد محلی باقی می ماند
• بهبود کیفیت زندگی: سرمایه به دست آمده می تواند به توسعه جوامع روستایی کمک کند

بهترین شیوه های مدیریتی در گردشگری کشاورزی

بهترین شیوه های مدیریتی در گردشگری کشاورزی عبارتند از :

1 . ارائه یک تجربه مزرعه واقعی

2 . ارائه یک تجربه آموزشی موفق

3 . ارائه عالی ترین سرویس های خدماتی

4 . ارائه امکانات عمومی مناسب

5 . ایجاد ارتباط اجتماعی خوب

6 . برنامهریزی برای آینده مالی

روستاهای با قابلیت گردشگری در ایران

با در نظر گرفتن تنوع اقلیم و آب و هوا در ایران، روستاهای زیادی را می توان نام برد که زمینه جذب گردشگر را دارند. همچنین جذب گردشگر می تواند تأثیر زیادی بر رشد روستا داشته باشد. مثلا می توان به روستای شاندیز مشهد نام برد که هم اکنون به شهر تبدیل شده است و سالانه پذیرای میلیونها گردشگر است و رشد اقتصادی زیادی را برای روستاییان به همراه داشته است.

اهداف گردشگری کشاورزی

توریسم کشاورزی یکی از سریع ترین روندهای رشد را در صنعت گردشگری دارد. این نوع گردشگری کشاورزی، ارائه خدمات و تولیدات گردشگری در مناطق کشاورزی را شامل می شود. این نوع توریسم که در اروپا به عنوان یک کسب و کار ارزشمند شناخته شده است، و از جمله مقاصد محبوبی در محدوده های کشاورزی و مزارع آمریکای شمالی است.

توریسم کشاورزی توسعه وسیعی از تجربه های بر پایه کشاورزی را فراهم می کند که دامنه آن جشنواره های فصلی، تورهای آموزشی برای چیدن محصولات تولیدی مزارع و اقامت در آنها را شامل می شود . یک کسب و کار توریسم کشاورزی می تواند ترکیبی از کشاورزی و سرگرمی و درآمد اضافی و اشتغال بیشتر برای اعضای خانواده های کشاورز به همراه داشته باشد .

1. خودتان محصول را برداشت کنید: در ایالات متحده آمریکا این کار بسیار مورد استقبال قرار گرفته است، ایجاد فرصت مناسب برای گردشگران تا خودشان محصولات را بچینند و می توانند به بازدیدکنندگان در مورد محصولات کشاورزی نیز آموزش بدهند.
2. جذب توریست ها با استفاده از رویدادهای فصلی: رویدادهای فصلی مثل جشنواره های برداشت محصول که در توریسم کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند. این کار سبب می شود تا گردشگران را در ماه های خاصی از سال به مزارع جذب کنند.
3. گشت تفریحی در مراتع پرورش دام : با افزایش جمعیت شهری تعداد زیادی از گردشگران به دنبال رفع نیازها و سلایق مربوط به تفریحات و گشت و گذار خود در محیط های روستایی هستند. با گذشت زمان و مشکلات زندگی شهری گردشگران به محیط هایی که هوای تازه ای دارند و ویژگی های زیادی مانند نگهداری از گاوها، سوارکاری دوشیدن شیر حیوانات، قایق سواری، کار کردن با حیوانات، شکار و ماهیگیری را فراهم می کنند، زیاد احساس می شود.
4. ارائه تخت و صبحانه: کسب و کارهای مربوط به گردشگری کشاورزی و حتی کشاورزی تفریحی می توانند سودآوری خوبی داشته باشند و به شکل پاره وقت یا تمام وقت درآمد زایی کنند.
5. ایجاد تورهای آموزشی: به تعدادی از فعالان توریسم کشاورزی مخصوصا در کشورهای غربی اقدام به برگزاری تورهای آموزشی و جای دادن آن در برنامه های روزانه خود کرده اند. این کار نه تنها سبب جذب گردشگران و آموزش ان ها در بخش های مختلف می شود بلکه سبب ارتقا آگاهی مردم محلی نیز می شود.

 تورهای گردشگری کشاورزی در بیشتر کشورهای توسعه یافته به شکل خاصی در مدارس تدریس می شود زیرا راه هایی برای آموزش کودکان در مورد حوزه هایی همچون زندگی کشاورزی به روشی سرگرم کننده و درگیر کننده را ایجاد می کند. گردشگری کشاورزی سبب می شود تا در بستر مزارع و زمین های کشاورزی اقدام به اشتغال زایی و بالا رفتن میزان درآمد روستاییان می شود و از مهاجرت ان ها به شهر ها جلوگیری می کند و گردشگران با هدف بازدید از مزرعه، کسب تجربه فعالیت های مزرعه و استفاده از محصولات زراعی که به صورت طبیعی تهیه می شوند.

مجوز گردشگری کشاورزی

در ایران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به دنبال پیشرفت و توسعه محصولات گردشگری و تنوع آن ها است. در حال حاضر گردشگران دوست دارند به شکل گردشگری تعامل زیادی با جامعه محلی داشته باشند و زندگی این جامعه را تجربه کنند. در سال های گذشته بعضی از مزرعه داران به سمت راه اندازی گردشگری کشاورزی رفته اند، در حالی که تمام ان ها خودجوش و بدون مجوز هستند . و به طبع مشکلاتی را برای کشاورزان ایجاد می کند مثلا اگر گردشگری در یک مزرعه که برای فعالیت گردشگری مجوز ندارد، مصدوم شود، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت آن را نمی پذیرند.

گردشگری کشاورزی در ایران

کشور ایران با پتانسیل های کشاورزی فراوان در محصولاتی مانند زرشک، انار و بخصوص پسته، گل محمدی و زعفران و توانایی انواع گردشگری مانند گردشگری طبیعت، نجوم و بیابان گردی میتواند فضایی خاص را در زمینه گردشگری کشاورزی ایجاد کند.

گردشگری در نواحی روستایی میتواند در با دیگر عملکردهای روستا به تنوع و پایداری اقتصاد روستایی به وسیله ایجاد اشتغال، افزایش درآمدهای خانوار و اجتماع روستایی کمک شایانی نماید و پهنه گستردهای از تجارب و ایجاد فرصتهایی برای جذابیت و کشش صنایع کوچک فراهم آورد. از آنجائیکه نواحی روستایی بسیاری در کشور وجود دارند که دچار رکود اقتصادی بوده و آمار مهاجرت بالایی به شهرها دارند و علاوه بر آن از قابلیت گردشگر پذیری خوبی برخوردارند، تلفیق کارکرد کشاورزی و گردشگری و تنوع بخشی به اقتصاد روستایی و کشاورزی در این مناطق ضروری به نظر می رسد.

چهار فصل بودن ایران برای تولید محصولات کشاورزی دلیل موثری است که میتواند گردشگری کشاورزی ایران را توسعه دهد، مخصوصا آنکه اقتصاد استان هایی مانند گیلان، مازندران و اردبیل بر اساس گردشگری و کشاورزی است.

مقالات گردشگری کشاورزی

دانلود گردشگری کشاورزی+pdf